W przyrodzie istnieje wiele naturalnych związków chemicznych, które zwiększają parametry wydolnościowe naszego organizmu. Do tej grupy zaliczyć można azotany i azotyny. Związki chemiczne, które mają dwa oblicza, złe i dobre.
Nadmiar azotynów ma szkodliwe działanie na ludzki organizm i może wywoływać toksyczne reakcje, czego efektem jest na przykład zdolność do utleniania żelaza, która może spowodować niedokrwistość. Azotyny zwiększają również ryzyko zaburzeń funkcji błony jelita cienkiego i mogą przyczynić się do powstania związków o działaniu rakotwórczym.
Dobre oblicze azotanów szczególnie w kontekście wysiłku fizycznego to zwiększenie wydolności organizmu i obniżenie ciśnienie tętniczego. Dodatkowo azotyny pełnią funkcje ochronne komórki przed nadmiernym rozwinięciem się stresu oksydacyjnego, który w trakcie wysiłku szczególnie beztlenowego, produkuje duże ilości wolnych rodników.
infografika – burak
Poza tym (NO) – tlenek azotu pełni bardzo ważną rolę jako cząsteczka wewnątrzkomórkowa – neurotransmiter, który przekazuje informacje pomiędzy komórkami.
Kolejne właściwości prozdrowotne azotanów i azotynów to działanie bakteriobójcze w żołądku i nasilenie wytwarzania ochronnego śluzu w jelitach i żołądku.
Skąd w takim razie tak sprzeczne ze sobą właściwości azotynów?
Przyczyn należy szukać w ilości i źródle pochodzenia tych związków. Zagrożenie zdrowia przez azotany wiąże się przede wszystkim z trwałym i bardzo dużym ich stężeniem w organizmie.
Azotany i azotyny głównie występują w warzywach oraz ich przetworach i to one stanowią bezpieczne ich źródło. Problem pojawia się wtedy, kiedy spożywamy duże ilości mięsa i wędlin, gdyż azotany powszechnie stosowane są jako środki konserwujące w przemyśle mięsnym. Należy pamiętać, że warzywa również nie są wolne od bardzo dużej ilości azotynów, ponieważ używane są w nadmiarze w rolnictwie jako środki zwiększające wydajność upraw.
Problem polega na tym, że choć ustalono międzynarodowe i krajowe normy dopuszczalnego dziennego pobrania azotanów na kg masy ciała, to raczej nikt tym sobie nie zawraca specjalnie głowy i nie liczy ile potencjalnie takich związków może zawierać kilka plasterków szynki czy pięć listków sałaty.
Korzystne właściwości azotanów.
Korzystne właściwości azotanów wiążą się z ich przemianą w organizmie w azotyny, a później w tlenek azotu, który jako aktywna cząsteczka reguluje ciśnienie krwi i hamuje agregację płytek krwi oraz reguluje tętnicze ciśnienie krwi. Te właściwości tlenku azotu korzystnie wpływają na tolerancję wysiłku przez mniejsze zużycie tlenu i mniejszy wysiłek mięśnia sercowego.
Warto zaznaczyć, że badania dotyczące działania azotanów na zwiększenie tolerancji wysiłku były prowadzone z wykorzystaniem naturalnych azotanów znajdujących się w produktach roślinnych.
Sok z buraka – naturalny dopalacz crossfittera.
Istnieje już wiele badań potwierdzających tezę, że azotyny zawarte w produktach roślinnych zwiększają wydolność organizmu. W badaniach bardzo często podawano sok z buraków, ponieważ jest to warzywo o bardzo wysokiej zawartości azotanów. Wyniki testów potwierdziły przypuszczenia związane z działaniem szlaku azotany-azotyny – tlenek azotu. Tlenek azotu istotnie poprawiał wydolność w warunkach niedotlenienie i ograniczał zaburzenia energetyki mięśni w warunkach niedotlenienia co generalnie przekłada się na poprawę tolerancji wysiłku.
Regularne spożywanie soku z buraka w okresie przedtreningowym pozwoli organizmowi na zwiększenie wydolności poprzez polepszenie krążenia krwi oraz rozszerzenia naczyń krwionośnych szczególnie w warunkach hipoksji (obniżonej zawartości tlenu).
Jeżeli planujemy skorzystać z dobroci soku z buraka to podobnie jak w przypadku wybranych suplementów, periodyzujemy picie soku np.: 10-14 dni przed zawodami.
Azotany to nie tylko burak.
Burak nie jest jedynym warzywem, które dostarcza duże ilości azotanów. Bardzo wysoką dawkę azotanów [>250 mg/100 g świeżej masy] dostarczają seler, rzeżucha, sałata, szpinak, rucola oraz [100-250 mg/100 g świeżej masy] kapusta pekińska, koper włoski, endywia, kalarepa, por, pietruszka. Taki arsenał może smakowo wzbogacić czysty sok z buraka nie tracąc jednocześnie na ilości dostarczanych azotynów. Należy również zaznaczyć, że zwiększona ilość azotanu we krwi występuje zarówno po spożyciu soku, jak i całego warzywa (gotowanego, pieczonego lub surowego), co ułatwi „suplementację” tym, którzy nie przepadają za sokiem z buraka.
Gregory Wega
Ostatnio zmodyfikowany: 31 lipca, 2024
